پارابن چیست و چه عوارضی دارد؟

پارابن نامی است که این روزها شاید زیاد شنیده می­شود. از این ماده به عنوان ماده­ای مضر نام برده شده و تبلیغات و حواشی بسیاری اطراف آن وجود دارد. اما چقدر با این ماده شیمیایی آشنایی دارید و موارد استفاده آن را می‌دانید؟ این ماده در کجا کاربرد داشته و به چه منظوری استفاده می‌شود؟ عوارض آن چیست؟ اگر مایلید تا پاسخ این سوالات را بدانید با ادامه این مطلب همراه شوید.

پارابن چیست؟

پارابن

شاید از خود بپرسید چرا لوازم آرایشی یا بهداشتی باید ماده نگه‌دارنده داشته باشند؟ پاسخ آن ساده است. در فرمول بیشتر کرم­ها، شامپوها و دیگر اقلام آرایشی، آب وجود دارد. همچنین، آن‌ها شامل مواد فاسد شدنی هستند. بنابراین میکروب­ها و قارچ به‌راحتی می‌توانند در محیط این محصولات رشد کرده و گسترش یابند. طبیعی است که هیچ‌کس دوست ندارد یک کرم کپک‌زده را به صورتش بزند یا موهایش را با شامپویی بشورد که بوی گندیدگی می‌دهد.

اینجاست که پای نگه‌دارنده­هایی همچون پارابن به میان می­آید. این ماده قیمت نسبتا ارزانی داشته و قدرت آن نیز در جلوگیری از فساد مواد بسیار خوب است. از این جهت تقریبا در تمامی لوازم آرایشی – بهداشتی، ردپایی از آن دیده می­شود. برای اطمینان می­توانید بخش مربوط به ترکیبات کرم آرایشی، شامپو یا صابون خود را چک کنید!

اما طی سال­های اخیر، تحقیقاتی در زمینه پارابن صورت گرفته و مشخص شده است که این ماده چندان هم خالی از ضرر نیست و می­تواند مشکلاتی ایجاد کند و بهتر است با نگه‌دارنده­های دیگر جایگزین شود. بنابراین توصیه می­شود به هنگام خرید لوازم آرایشی – بهداشتی، برندهایی را انتخاب کنید که فاقد پارابن هستند.

عوارض استفاده از پارابن

هنگامی که شما یک کرم آرایشی خریداری می‌کنید یا اینکه قیمتی گزاف در مقابل خرید شامپو یا صابون می­پردازید، در حقیقت به دنبال بهترکردن پوست خود هستید. حال، اگر این محصولات شامل ماده­ای باشند که برعکس عمل کرده و عوارض به جای بگذارد، قطعا باعث ناامیدی است. متاسفانه طی سال‌های گذشته مشخص شده است که پارابن می­تواند مشکلات کوچک و بزرگی برای پوست ایجاد کند.

پارابن می­تواند باعث مشکلات پوستی همچون سوزش یا خارش شود. همچنین بیماری­هایی همچون درماتیت، روزاسه و حساسیت‌های پوستی نیز از دیگر عوارض احتمالی این ماده برشمرده می­شود. حتی گفته می­شود که پارابن می­تواند روی بیماری­های صعب العلاجی همچون سرطان سینه نیز تاثیرگذار باشد. البته این موضوع هنوز به طور یقین به اثبات نرسیده است.

طی تحقیقاتی که بر روی بیماران مبتلا به سرطان سینه انجام گرفت مشخص شد که در بیشتر موارد در تومور سرطانی پارابن وجود داشته است. این موضوع شاید به معنای آن نباشد که پارابن عامل ایجاد سرطان بوده است، اما حداقل نشان می­دهد که این ماده می­تواند از پوست رد شده و در یکجا انباشته شود.

متاسفانه پارابن می‌تواند روی تعادل هورمونی بدن نیز تاثیر گذاشته و باعث ترشح بیشتر هورمون استروژن در آقایان شود. ترشح زیاد این هورمون اثرات منفی همچون ناباروری به جای می­گذارد. پارابن حتی در بافت برخی از جانوران نیز دیده شده است. این بدان معناست که به دلیل استفاده بشر، محیط زیست نیز به آن آلوده شده و می­تواند زندگی دیگر جانداران را نیز به خطر بیندازد.

چگونه اثرات منفی پارابن را کاهش دهیم؟

درست است که پارابن نوعی نگه‌دارنده ارزان قیمت است اما مواد دیگری نیز هستند که می­توانند همان قابلیت را داشته اما عوارض پارابن را نداشته باشند. از این رو، برخی از تولیدکنندگان با صرف هزینه بیشتر اقدام به تولید محصولات فاقد پارابن می­کنند. شاید قیمت نهایی تمام‌شده برای این اقلام بهداشتی بیشتر باشد، اما قطعا سلامت شما خیلی مهم­تر است.

توصیه می­شود پیش از خرید، ترکیبات محصول آرایشی مورد نظر خود را بررسی کرده و چنان چه فاقد پارابن بود؛ با خیال راحت آن را خریداری کنید.

جمع‌بندی

پارابن نوعی ماده نگهدارنده است که به‌منظور جلوگیری از فساد و رشد میکروب ها در محصولات آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می­گیرد. اما طی سال‌های اخیر مشخص شده‌است که این ماده می‌تواند باعث عوارضی همچون حساسیت­های پوستی، درماتیت، خارش و … شود. محققان پا را فراتر گذاشته و معتقدند این نگه‌دارنده حتی ممکن است باعث ناباروری در مردان یا سرطان سینه در زنان شود. درست است که هنوز این عوارض به اثبات قطعی نرسیده­، اما عقل سلیم حکم می‌کند تا از محصولاتی استفاده کنید که فاقد این نگه‌دارنده شیمیایی هستند.

پارابن ها از پرکاربردترین دسته های مواد نگهدارنده هستند. نگهدارنده ها یا پرزرواتیوها (Preservatives)  به موادی اطلاق می­شود که جهت محافظت از آلودگی میکروبی یک محصول غذایی یا دارویی در دوره نگهداری محصول و در هنگام مصرف، در فرمولاسیون آن محصول استفاده میگردد. پارابن ها نخستین بار در حدود ۸۵ سال پیش معرفی شدند و به سرعت به یکی از پرمصرف ترین نگه دارنده ها تبدیل شدند. واژه پارابن (Paraben) مخفف پارا هیدروکسی بنزوئیک اسید ( para Hydroxybenzoic Acid) است. از نگاه شیمیایی، پارابن ها خانواده ای از استرهای آلکیل پاراهیدروکسی بنزوئیک اسید هستند.

۴ استر مهم و پرکاربرد شامل متیل پارابن­، اتیل پارابن، پروپیل پارابن، و بنزیل پارابن می باشند. بوتیل پارابن و ایزوبوتیل پارابن نیز در این دسته قرار می­گیرند که کمتر مورد استفاده قرار می گیرند. پارابن یکی از ترکیبات شیمیایی رایج در محصولات آرایشی و بهداشتی است که از دهه ۱۹۵۰ میلادی برای مبارزه با رشد باکتری‌ها و افزایش ماندگاری این محصولات استفاده می‌شود.